Hoe interessant het mij ook lijkt, ik ben er nooit toe gekomen mij écht te verdiepen in het leven van een auteur. Ik ben geen fan, ook geen oeuvre-kenner. Een bewonderaar, dat ben ik wel. Van Van Dis. Ik begon bij Casablanca en In Afrika en belandde jaren later via Het Beloofde Land, Indische Duinen en Palmwijn bij Ik kom terug. De erudiete man, de onverschrokken avonturier, de bevlogen journalist, de niet minder dan formidabele schrijver; ik vind Van Dis een uitgesproken persoonlijkheid, een man met durf en karakter. In Ik kom terug maak ik kennis met zoon Van Dis en zijn moeder.
 
‘Jij een verhaal, ik een pil.’ De zoon geeft zijn moeder een papieren leven, voelt zich een ‘schrijvende gier’ (p.27). Hij parasiteert als schrijver op zijn stervende moeder, terwijl zij haar zoon voortdurend manipuleert. Maar hoe graag zij ook wil gaan, er moet zelfs een aardbeiendieet aan te pas komen voordat zij het leven laat.
 
Een emotioneel onderkoelde moeder-zoon relatie gekenmerkt door afstand en een totaal gebrek aan affectie. De zoon ‘likte de wonden van de moederliefde.’ (p.16) Moeder doet op een onbeschaamde manier een beroep op de tijd en aandacht van haar zoon. En hij voldoet aan haar eisen, loyaal als een kind kan zijn.

Hij schrijft haar verhalen en haar geheimen op. Over Indië, de oorlog, haar man, de vader van haar dochters, zijn halfzussen, het jappenkamp, zijn vader en hij leert haar, en daarmee zijn eigen gemankeerde basis beter kennen. Hoewel, moeder liegt nog steeds en manipuleert tot het laatste moment, dus de waarheid hoeft geenszins waar te zijn. ‘Indië zat in een kist’ en deels blijft dat zo.
 
Moeder gaat dood en zoon heeft levenslang. Er is geen ontsnappen mogelijk aan het oorlogsleed van beschadigde ouders. ​

​Ik lees de laatste bladzijden, met alle respect en bewondering voor schrijver Rashid Novaire, maar mijn hoofd is er niet helemaal bij. Ik laat mij voortdurend afleiden door televisiebeelden van angst en wanhoop. In mijn buik zit een steen. Op dit moment weet men van 129 doden en nog steeds zijn vele tientallen onschuldigen in levensgevaar. In Parijs ligt het openbare leven stil, iedereen wordt verzocht binnen te blijven. De dreiging geldt dit keer iedereen.

Novaire’s overleden hoofdpersoon Mohammed Jahangir, zojuist bezweken aan een hartaanval, gewassen en netjes in zijn kist gelegd, noemt ‘ons’ de Hollandmensen, de zogenaamd échte Hollanders. Maar ‘Er zijn allerlei soorten inwoners’, spreekt hij. Er zijn veel verschillende culturen waar je als vreemdeling in Nederland mee te maken krijgt. De Hollandmensen hebben weliswaar een groot hart voor vreemdelingen, maar Jahangir heeft nooit zo goed gelet op de Hollandmensen, sorry, en wil graag naar huis, begraven worden in Iran. Zijn uitvaartbegeleider Milan den Hartog is eigenlijk de eerste Hollandmens die Jahangir wat beter leert kennen, dwars door de grens van leven en dood heen.

Zeven dagen van vreemde personages en gebeurtenissen volgen. Een verdwenen lijk, e-mails van overledenen en een Aldi-tas met geld. En ondertussen doet Milan er alles aan om de overledene gerepatrieerd te krijgen. Wat niet lukt. Een dode kan zorgen voor een hoop gedoe.

Wat was de urgentie van deze roman? Ik begrijp niet helemaal waarom Novaire dit boek wilde schrijven.  Wat wil hij ermee zeggen? En hoe gaat het verhaal nu verder?
‘Ik weet hoe het verder moet.’ luidt de laatste zin van deze roman, uitgesproken door Jahangir. Ik sla het boek dicht, kijk op en zie weer de beelden vanuit Parijs, waarvan niemand werkelijk weet hoe het nu verder moet. En ik al helemaal niet. Het komt allemaal akelig dichtbij, hoewel in zekere zin nog net ver genoeg van ons eigen bed. En als ze vroeg of laat toch hier komen, dan Zeg maar dat we niet thuis zijn.