Geen gewone sterveling

Ofschoon op het eerste oog weinig onderscheid te bemerken valt, zijn Nobelprijswinnaars beslist geen gewone stervelingen. Zij zijn uitzonderlijk begaafd op hun vakgebied en op eenzame hoogte leveren zij, de massa ontstegen, buitengewone prestaties. Of spannen zij zich onvermoeibaar in voor vredesvraagstukken van wereldformaat.

De prijs werd in het leven geroepen door de Zweedse chemicus Alfred Nobel en begin twintigste eeuw voor het eerst uitgereikt. Anno 2014 hebben we dus de beschikking over een omvangrijk archief van gelukkige winnaars. Zo komen we wereldberoemde grootheden tegen als Röntgen, Fleming en Planck. De lijst bestaat echter voornamelijk uit veel minder beroemde of zelfs volslagen onbekende, doch daarom niet minder geniale grootheden. Wilczek, Kobilka, Anfinsen, Herzberg, Klug, Corey, Charpak, Schull, Taylor.

De inspanningen van de Nobelprijswinnaars hebben vaak een enorme impact (gehad); zij hebben het aards landschap veranderd en de menselijke blik verruimd. Hoe invloedrijk en gedifferentieerd hun gedachtengoed ook is, erg aantrekkelijk of uitnodigend is de materie voor de doorsneemens niet. De overeenkomst tussen alle prijswinnaars is dat hun ontdekking, hun prestatie, hun pièce de résistance in de meeste gevallen volstrekt onbegrijpelijk is. De onpeilbare waarde ervan is evident, doch begrijpen doen we het met z’n allen niet. Of wilt u beweren de asymptotische vrijheid in de theorie van de sterke wisselwerking van Wilczek te doorzien? Of bent u ondersteboven van de G-proteïnegekoppelde receptor van Kobilka? De ribonuclease misschien? Weinig kans. De immense kloof tussen de gemiddelde Nobelprijswinnaar en de gemiddelde sterveling valt niet te overbruggen.

Ik verkeerde in de veronderstelling dat bovenstaande uitsluitend opging voor de exacte specialismen, tot ik de nieuwste Herta Müller las. Ook waar het de literatuur betreft, bleek hetzelfde aan de hand. Een geograaf (ik) is klaarblijkelijk geen letterkundige (Herta). Barrevoetse februari, uitgeverij De Geus, 2014. Versnipperd, vervreemdend en verwarrend. Puzzelstukjes op een hoop, die niet in elkaar vallen, de vier hoekjes onvindbaar.

Poëtisch? Zeker. Geniaal? Vast wel. Maar leesbaar?


Lees ook wat andere bloggers van literaire lees- & blogclub Een perfecte dag voor literatuur schreven.
Volg Uitgeverij De Geus en Not just Any Book op Twitter.

---