Gewone gezinnen, grote drama's - over Koningin van de nacht

De familie Maandag, het Den Haag van de jaren ’40. Joodse vader, overleden moeder. Tienerdochter Roos en zoon Daan van 7. Het gewone leven, oprecht en zonder onnodige opsmuk beschreven. Eten op de bon, ramen verduisterd, dag en nacht alert zijn, voortdurende dreiging.

Zo ging het dus ‘gewoon’ in de oorlog. Dit raakt mij.

Dit boek gaat niet over het (over)leven in een concentratiekamp en relatief gezien komt het gezin er een tijd lang nog redelijk vanaf. Achteraf kan je de vader misschien beschuldigen van naïviteit, of is hij die enkeling die zijn geloof in de mensheid wel heeft weten te behouden? Misschien is het daarom allemaal wel dubbel zo triest. Een vader die probeert het gewone leven door te leven. Maar het gewone leven bestaat niet meer. Niets is meer gewoon.



Arme kinderen. Arme vaders en arme moeders.
Wat een leed en wat een trauma.  Het verwonde alledaagse leven van de oorlogsjaren. Niet dat dit alles in het boek wordt uitgelicht, allesbehalve. Je leest het haast tussen de regels door, maar weet maar al te goed waar het uiteindelijk op uit zal draaien. Yvonne Keuls heeft het allemaal prachtig in beeld weten te brengen. Waar je tegenwoordig vaak allerlei bijzondere schrijfvormen of gekunstelde zinsconstructies tegenkomt, is Koningin van de nacht het bewijs dat ook degelijke en sobere zinnen je als lezer kunnen vangen. Deze haast ouderwetse manier van schrijven heeft wat mij betreft absoluut niet aan kracht ingeboet.

Wat mij vooral achteraf enorm verbaasd heeft aan dit boek, is de omslag. Nergens ontstaat op het eerste oog ook maar enigszins het vermoeden dat dit boek zich afspeelt in de tweede wereldoorlog. Daartoe zou je de achterflap moeten lezen. Ik ben echter geen achterflap-lezer en voor mij viel pas ergens halverwege het boek het kwartje: het op de cover gebruikte beeld laat de koningin van de nacht zien, ofwel de moeder van Daan, bepalende, doch afwezige hoofdpersoon. Niet zo'n geslaagde cover-keuze, lijkt mij.

Het verhaal kan niet anders dan droevig genoemd worden, mede gezien het hoge autobiografische gehalte ervan. Toch maakt de wijze waarop het geschreven is je eerder rustig dan verdrietig; het lezen voelt erg vertrouwd, evenals de personages. Als ware het een soort thuiskomen in de literatuur. Na Floortje Bloem en David S, beide erg aangrijpende boeken van lang geleden, is Koningin van de nacht mijn hernieuwde kennismaking met Yvonne Keuls.
Een bijzonder aangename.


Lees wat andere bloggers van literaire lees- & blogclub Een perfecte dag voor literatuur schreven over deze roman.
Volg Yvonne Keuls, Uitgeverij Ambo Anthos en @notjustanybook op Twitter.

---